ارث
ارث – با توجه به اینکه قانون مدنی ایران در مباحث مربوط به «ارث» به طور کامل منطبق با فقه عمل نموده و آثار حقوق غرب مطلقاً در آن دیده نمی شود، از آن رو که بحث ارث آیاتی چند از کتاب عظيم الشأن قرآن و به مراتب بیش از هزار حکم، قاعده و مسائل دقیق و بسیاری را به خود اختصاص داده است. به جرئت می توان از آن به عنوان مهمترین و پیچیده ترین بخش در کتابهای فقهی – حقوقی یاد کرد.
در باب لغت و ادبیات
ارث در لغت به معنای باقی می باشد و عبارت از حقی است
که ابتدا از مرده ی حقیقی یا حکمی به زنده ی حقیقی منتقل می شود.
مطابق قانون مدنی ایران موجبات ارث دو چیز است:
۱- نسب
۲- سبب
از مصادیق بارز سبب زوجیت است مطابق ماده ی ۸۶۴ ق م:
“از جمله اشخاصی که به موجب سبب ارث میبرند هر یک از زوجین است که در حین فوت دیگری زنده باشد”.
در ماده ی ۹۴۰ ق. م چنین آمده است:
“زوجین که زوجیت آنها دائمی بوده و ممنوع از ارث نباشند از یکدیگر ارث می برند”.
بنابراین می توان ۴ شرط را برای تحقق ارث زوجین تعیین کرد:
۱- رابطه زوجیت
۲- بقای زوجیت در زمان فوت
۳ دائمی بودن عقد نکاح
۴- ممنوع نبودن زوجین از ارث
مواننع محرومیت زوج از ارث
موانعی که ممکن است وجود داشته باشد و سبب محرومیت زوجین از ارث گردد عبارت است از:
۱- کفر
۲- قتل
۳- لعان
در خصوص سهم الارث زوجین میزان ارث شوهر دو برابر زن می باشد
شوهر در صورت عدم وجود اولاد نصف و یک چهارم از ترکه ی زن رادر صورت وجود اولاد به ارث می برد
همچنین در صورتی که شوهر وارث منحصر زن باشد تمام ترکه زن میراث او است اما در صورتی که زوجه وارث منحصر باشد
فقط یک چهارم از ماترک را ارث می برد و باقی آن جزو اموال بلا وارث می باشد.
ارث در نگاه فقها
فقها و حقوق دانان با دقت و درایت و با توجه به گستردگی و شمول و جامعیت آیات قرآن که نشان از بی نظیری خالق آن دارد،.
در فرمایش پیامبر اکرم (ص):انكم على الارث من أبيكم ابراهیم: ارث به معنای بقیه یعنی بقیه ی شریعت می باشد.
ارث، صفتی از صفات خدای عزوجل است او باقی دائمی است که خلائق را به ارث می برد و بعد از فنای آنها باقی می ماند.
مسائل ارث، تکلیف خانواده ی میت را روشن می کند، روابط آنان را با میت و بدهکاران به میت و بستانکاران از
میت در عین حال، روابط آنان را با یکدیگر، مشخص و معین می کند. ارث، به صیانت دودمان و فرهنگ خانواده یاری می دهد:
اگر در خانواده ای میراث فرهنگی، هنری وجود داشته باشد با فقر و تهیدستی وعدم حمایت موثر جامعه آن میراث فرهنگی از هم پاشیده می شود
اما اگر ترکه ای باشد
استعدادهای جوان با استفاده از ترکه، آن میراث را نگهداری خواهند کرد.
این امر اختصاص به حقوق ملت خاصی ندارد، بلکه تمام ملل در ادوار تاریخی گذشته از روش مزبور منحرف نشده اند.
بنابراین ارث در هر یک از قوانین موجود نتیجه ی تحولات عمیقی است که در ادوار متمادی دچار بوده و سرچشمه خود را از روزهای تاریک تاریخ می گیرد
و حدسیات جامعه شناسان که نتیجه ی مطالعه در حالات اقوام و ملل مختلف و اندازه ای می تواند ما را بر آن آگاه گرداند باشد.
ارث چیست:
به معنای انتقال اموال، حقوق و دیون به وراث بعد از فوت مورث است.
در زمره وقایع حقوقی است یعنی اراده اشخاص در آن تاثیری ندارد و ناشی از حکم قانون است
شرط تحقق آنموت است چه موت حقیقی و چه موقع فرضی غایب مفقودالاثر. مستند قانونی (ماده ۸۶۷ قانون مدنی)
موجبات آن یعنی عواملی که موجب پیدایش رابطه تبارز بین دو شست میشود
به این نحو که در صورت فوت هر یک از ایشان دیگری از وی ارث ببرد این موجبات عبارتند از
۱. نصب (منظور از نصب قرابت نسبی است که در ۳ طبقه می گنجد و هر طبقه به ترتیب طبقه بعد را محروم می کند)
۲.سبب(به واسطه قرابت سببی فقط زوجینی که ازدواج ایشان دائم است از یکدیگر ارث می برند)
زمان مالکیت وارث بر ترکه:
ترکه یعنی دارایی های منقول و غیرمنقول و حقوقی که متوفی پس از فوت باقی می گذارد، و متعلق حق وراث قرار می گیرد.
۱: یک امر قهری و یک واقعه حقوقی است بنابراین ارز قابل قبول یا رد کردن نیست و محض فوت متوفی خود به خود ترکه او به وراث میرسد
۲: قبول یا رد ترکه به معنای قبول یا رد مالکیت ترکه توسط وراث و به معنای قبول یا رد ارث نیست بلکه به معنای آن است که آیا وراث مدیریت و
اداره ترکه و پاسخگویی نسبت به دیون متوفی را قبول می‌کنند یا خیر
۳: ترکه دارای شخصیت حقوقی است که در صورت قبول ترکه توسط وراث. وراث مدیر این شخصیت حقوقی اند.
۴: اگر وراث اقدام به قبول ترکه نمایند یا در برابر ترکه سکوت کنند مدیریت ترکه بر عهده آنهاست یعنی وراث باید دیون متوفی را بپردازند.
مگر اینکه ثابت کنند که اموال متوفی تکافوی دیون اورا نمیکند. یعنی بار اثبات بر عهده وراث است اما اگر وراث اقدام به رد ترکه کرده باشند
لازم نیست که پاسخگوی دیون متوفی باشند بلکه این خود طلبکاران متوفی هستند که باید اموال متوفی را پیدا کنند و توقیف کنند و در
پی وصول طلب خود برآیند یعنی در این حالت بار اثبات بر عهده طلبکاران متوفی است.
۵: به محض فوت یک شخص، وراث او مالک می شوند بنابراین اگر قبل از تقسیم ترکه یکی از وراث فوت کند باز هم سهم الارث آن وراث محاسبه و در اموال او وارد میشود.
برای اطلاعات بیشتر کلیک کنید