معنای لغوی و شرعی عده
کلمه عده به کسر عین و فتح دال مشدد، اسم مصدر اعتداد است و از ریشه عدد گرفته شده است و از نظـر لغـوی بـه معنای شمردن می باشد. اصطلاح شرعی ان عبارت است از مدتی که زن پس از جدایی از شوهر یا کسی که اشتباها با او وطی به شبهه نمـوده، در حالت انتظار است و در این زمینه فرقی نمی کند که علت جدایی، طلاق باشد یا فسخ نکاح و یا فوت شوهر يا بذل مـدت و یا انقضای آن در نکاح منقطع.
تعریف عده در قانون:
اگر نکاح به واسطه فوت شوهر، طلاق، فسخ، انفساخ، لعان، بذل مدت یا انقضای مدت منحل شود، مدتی به نام «عده» آغاز می شود که تا پایان این مدت، زن نمی تواند با مرد دیگری ازدواج کند. (ماده ۱۱۵۰ ق.م)
ازدواج مجدد زن در مدت عده:
۱. به طور کلی در مدت عده، زن نمی تواند با شخصی ازدواج کند، اما می تواند با همان شوهر سابق ازدواج کند یا با شرایطی به نام «رجوع» ممکن است زوجیت او با شوهر سابق به قوت خود بازگردد.
۲. در طلاق رجعی: شوهر می تواند در مدت عده از طلاق رجوع کند و پیوند زناشویی قبلی را دوباره استوار کند. (ماده ۱۱۴۸ ق.م)
۳، در طلاق باین: زن و همان مرد می توانند در مدت عده با یکدیگر ازدواج کنند و زن با مرد دیگری نمی تواند در این مدت ازدواج کند. تفاوت این حالت با طلاق رجعی در آن است که در طلاق رجعی، اراده یک جانبه مرد می تواند زوجیت را به حالت سابق بازگرداند، اما در طلاق باین، مرد و زن با توافق دوجانبه می توانند با هم ازدواج کنند.
۴. در فسخ نکاح، انفساخ نکاح، بذل مدت در نکاح موقت و انقضای مدت در نکاح موقت، مانند طلاق باین، زن و همان مرد می توانند با توافق دوجانبه در مدت عده با یکدیگر ازدواج کنند و زن با مرد دیگری نمی تواند در این مدت ازدواج کند.
۵. در لعان: در مدت عده زن میتواند با مرد دیگری ازدواج کند و با همان شوهر ثابت نیز نمی تواند ازدواج کند، زیرا بین آن زن و مرد حرمت ابدی ایجاد میشود
احکام عِده طلاق:
در خصوص عده طلاق باید به این موارد توجه داشت که
۱. اگر بین مرد و زنی مباشرت به شبهه پیش آید (اعم از اینکه زن یا مرد یا هردوی آنها در اشتباه باشند) زن باید مدت عده طلاق را رعایت کند. (ماده ۱۱۵۷ ق.م)
بنابراین حتی اگر زن آگاه به نامشروع بودن رابطه جنسی باشد،
مثلاً بداند که ازدواج خواهر و برادر رضاعی باطل است و مرد، آگاه به این امر نباشد و در نتیجه، این رابطه نسبت به مرد، مباشرت به شبهه باشد، بازهم زن باید عِده نگاه دارد.
۲. در مورد رابطه نامشروع (زنا) رعایت مدت عِده لازم نیست.
۳. همسر مرد غایب مفقودالاثر، در صورت طلاق باید عده ای معادل عده فوت نگه دارد (ماده ۱۱۵۶ ق.م) هرچند که این عده، آثار عده طلاق رجعی را دارد؛ یعنی در صورت رجوع شوهر، می تواند طلاق را برهم بزند.
۴. ماده ۱۱۵۲ ق.م، از عده طلاق و فسخ نکاح و بذل مدت و انقضای مدت در نکاح منقطع سخن گفته است؛ درحالی که در نکاح منقطع، طلاق راه ندارد و این ناشی از تسامح قانون گذار بوده است.
برای مشاهده مقاله طلاق کلیک کنید
عِده در طلاق های باین:
۱. طلاق زن یائسه: باین است و عِده ندارد.
۲. طلاق قبل از مباشرت: باین است و عِده. ندارد
۳. سومین طلاق: باین است و عِده دارد.
۴. طلاق خلع یا مبارات: پاین است و عِده دارد.
۵. طلاق قضائی زن به حکم دادگاه: باین است
و عِده دارد.
برای دریافت اطلاعات در رابطه با حقوق زنان کلیک کنید