حقوق معنوی پدیدآورنده

حقوق معنوی پدیدآورنده – همان‌طور که می‌دانید پدیدآورنده یک اثر دارای حقوقی نسبت به آن می باشد.

 این حقوق به دو بخش حقوق مادی و حقوق معنوی تقسیم می شوند

 که ما در ادامه قصد داریم به حقوق معنوی پدیدآورنده و مصادیق آن بپردازیم.

 البته لازم به ذکر است که در این مقاله سعی شده است،

 ضمن بررسی حقوق معنوی پدیدآورنده در ایران به مقایسه آن با حقوق فرانسه نیز بپردازیم.

ماهیت حقوق معنوی پدیدآورنده

حقوق معنوی پدیدآورنده در واقع به امتیازات غیر مالی پدیدآورنده می پردازد و در جهت حمایت از شخصیت وی می باشد.

متاسفانه در قوانین ایران تعریف کاملی از حقوق معنوی پدیدآورنده و یا مصادیق آن نمی توان پیدا کرد ،

اما با توجه به قانون حمایت حقوق مولفان و همچنین رویه قضایی،عرف و حقوق تطبیقی میتوانیم

تا حدودی به مصادیق آن بپردازیم.

1. حق انتشار

حق انتشار یکی از حقوق معنوی پدیدآورنده میباشد ،

بدین معنا تعبیر می‌شود که صرفاً مولف یا هنرمند می تواند

 در خصوص انتشار یا عدم انتشار آثار خود تصمیم بگیرد و

 کسی به غیر از ایشان حق ندارد که اقدام به نشر آثار وی و یا اعمال اجبار به پدیدآورنده اثر در جهت الزام به انتشار اثر مذکور کند. این موضوع به گونه ای حائز اهمیت است که معادل تجاوز به شخصیت صاحب اثر محسوب می شود.

این موضوع تا حدی مهم است که در قانون فرانسه به موجب ماده ۱۹ قانون ۱۹۵۷ صاحب اثر حتی در صورتی که با فرد دیگری برای تحویل اثر قرارداد داشته باشد،

 بر خلاف اصل اجباری بودن قراردادها عمل کند و

 از تحویل اثر به طرف قرارداد خویش امتناع کند،

 چرا که ممکن است برای مثال ، نویسنده و یا نقاش پس از اتمام عسل از کیفیت آن راضی نباشد

و نخواهد که آن را منتشر کند و احترام به شخصیت پدیدآورنده ایجاب می‌کند

 که در صورتی که وی از کار خود راضی نیست تحت هیچ شرایطی او را ملزم به تسلیم و نشر آثارش نمایند.

این موضوع درحقوق ایران به این صورت نمی باشد

 چرا که نص قانون اشاره‌ای به این موضوع نشده و

 به همین موجب با توجه به قواعد عمومی معاملات و اصل لزوم قرارداد باید عمل کرد.

با توجه به این اصل،نمی توانیم به پدید آورنده حق دهیم که پس از تکمیل عسل از تسلیم آن خودداری کند

 و در صورت امتناع صاحب اثر از تسلیم آثارش متعدله تواند به طور قانونی اجبار به تسلیم اثر را خواستار شود.

2. حق حرمت نام و عنوان پدیدآورنده

این حق بدین گونه تعریف می‌شود که صاحب اثر این حق را دارد،

 که اثرش را با نام و عنوان خود منتشر کند و

 در صورتی که فردی بدون اجازه صاحب اثر اقدام به انتشار اثر او بدون نام و یا به نام فرد دیگری کند ،

این موضوع قابل مجازات خواهد بود.

حق حرمت نام و عنوان پدیدآورنده در قانون حمایت حقوق مولفان

 در قانون جمهوری اسلامی ایران نیز در ماده ۱۸ قانون حمایت حقوق مولفان به این موضوع پرداخته شده است:

انتقال گیرنده و ناشر و کسانی که طبق این قانون اجازه استفاده یا استناد یا اقتباس از اثری را به منظور انتفاع دارند باید نام پدیدآورنده را با عنوان و نشانه ویژه معرفی اثر همراه اثر یا روی نسخه اصلی یا نسخه‌های چاپی یا تکثیر شده به روش معمول و متداول اعلام و در نمایند مگر اینکه پدید آورنده به ترتیب دیگری موافقت کرده باشد

در مواد ۲۳ و ۲۴ همین قانون به ضمانت اجراهای جزایی ماده فوق پرداخت است

ماده 23:

هر کس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت این قانون است بنام خود یا بنام پدیدآورنده بدون اجازه او و یا عالماً عامداً بنام شخص دیگری غیر از پدیدآورنده نشر یا پخش یا عرضه کند بحبس تأدیبی از شش ماه تا ۳ سال محکوم خواهد شد.

ماده 24:

هر کس بدون اجازه ترجمه دیگری را بنام خود یا دیگری چاپ و پخش و نشر کند بحبس تأدیبی از سه ماه تا یکسال محکوم‌ خواهند شد.

این موضوع در حقوق فرانسه بسیار حائز اهمیت است و تحت عنوان حق ولایت بر اثر نامگذاری شده است فلسفه این نامگذاری بدین صورت است که همانطور که پدر حق دارد نام خود را بر فرزندش بگذارد پدیدآورنده نیز حق گذاشتن نام خود روی اثرش را دارد.

3. حق حرمت اثر

این حق بیانگر این است که به هیچ وجه نباید در آثار افراد هیچگونه تغییر یا تحریف ایجاد کرد،

 اعم از اینکه این تغییر کوچک یا بزرگ باشد .

برای مثال هیچ کس حق ندارد در نوشته های نویسنده ایرا بدون اجازه ایشان تغییر دهد و

 یا در تابلو نقاشی فردی تغییری ایجاد کند.

حق حرمت اثر در قانون حمایت حقوق مولفان

ماده 19بیان می کند:

هرگونه تغییر یا تحریف در اثر های مورد حمایت این قانون و نشر آن بدون اجازه پدیدآورنده ممنوع است.

بدین سال مشخص میشود هیچ کس به جز پدیدآورنده و یا بدون موافقت ایشان نمی تواند اقدام به ایجاد تغییر در آثار او کند

اما خود وی می ‌تواند با تغییر افکار و یا پیشرفت کاری خود هر زمان که بخواهد اقدام به تغییر آن کند.

این موضوع در حقوق فرانسه نیز بیان شده است و حتی در دادگاه سن در ۳۱ دسامبر ۱۹۲۴ در خصوص فردی که به بهانه بی طرفی اقدام به تغییر کلمات مذهبی آثار فرانسیس جم کرده بود محکوم شد.